Opnieuw opspraak over onteigeningsprocedure Omgevingswet

Tot nu toe is onteigening alleen mogelijk door de overheid en nadat aan strenge criteria is voldaan. In een eerdere bijdrage is de vernieuwde onteigeningsprocedure met de komst van de Omgevingswet – en de daaropvolgende opspraak – uiteengezet. Nu blijkt de onteigeningsprocedure opnieuw onder vuur te liggen naar aanleiding van een advies uitgebracht door de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur. Belangenorganisaties reageren op het uitgebrachte advies.

Advies Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli)
Het mogen onteigenen van in gebreke blijvende grondbezitters moet niet langer voorbehouden blijven aan overheden en zou – binnen bepaalde kaders – ook door private partijen kunnen worden toegepast. Dat is het opvallendste advies in het verschenen rapport ‘Grond voor gebiedsontwikkeling’ van de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli).

De raad was gevraagd de consultatieversie van de ‘Aanvullingswet grondeigendom Omgevingswet’ tegen het licht te houden. Grondbeleid is, samen met onder meer natuurbeleid, door de politiek bewust buiten de ontwikkeling van de Omgevingswet gehouden. Daarmee kon worden voorkomen dat invoering van die wet – die de 19.500 Nederlandse bestemmingsplannen terugbrengt tot één omgevingsplan per gemeente ­–  een nog complexer proces werd dan het al is. In 2019 moet, volgens plan, de Aanvullingswet alsnog in de Omgevingswet worden opgenomen.

De Rli concludeert in het rapport dat de regelgeving voor grondbeleid te weinig aansluit op de filosofie en de verruimde reikwijdte van de Omgevingswet. Ook biedt de Aanvullingswet de gemeenten nog te weinig instrumenten om van een actief grondbeleid (waarbij de overheid de exploitatie volledig ter hand neemt) over te gaan op een faciliterend grondbeleid (waarbij dat onder voorwaarden wordt overgelaten aan private partijen). Als derde ontwerpeis stelt de Rli dat de wet meer ruimte moet bieden aan een betere verdeling van kosten en baten in grondexploitaties, bijvoorbeeld door het gebied groter te trekken waardoor verevening van winst- en verlieslocaties mogelijk wordt.

Tegenspraak vanuit LTO en FPG
Onteigening van grond moet het alleenrecht van de overheid blijven. Als ook private partijen kunnen onteigenen, tast dat het in Nederland geldende eigendomsrecht aan. Zo reageren LTO Nederland en de Federatie Particulier Grondbezit (FPG) op het uitgebrachte advies van de Rli. Gedacht wordt aan onder meer projectontwikkelaars en consortia, zorginstellingen en woningbouwcorporaties. Tegelijk zou onteigening ook mogelijk moet zijn bij nog weinig concrete omgevingsplannen.

LTO Nederland en FPG vinden dat de Rli te snel grijpt naar de uitbreiding van bevoegdheden, en onvoldoende heeft onderzocht hoe binnen bestaande regelgeving sneller overeenstemming bereikt kan worden met grondeigenaren.

Hoe nu verder?
Wat de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur betreft is uitstel van Aanvullingswet met één of twee jaar tot 2020 of 2021 ‘een reële optie’. Tegenstanders voeren aan dat het eigendomsrecht wordt omzeild indien de overheidsbevoegdheid tot onteigening wordt geprivatiseerd. Hoe nu verder, dat is vooralsnog niet bekend. De ontwikkelingen omtrent het privatiseren van deze overheidsbevoegdheden worden op de voet gevolgd.

Bron: Binnenlands Bestuur

Gerelateerde bijdrage:

Ophef nieuwe Onteigeningsprocedure Omgevingswet